Để giúp các bạn lựa chọn khi mua hồng, mình lược dịch một số tài liệu tổng hợp về các giống hồng được phân loại ra sao và các đặc tính của từng giống, cũng là giúp các bạn có cái nhìn sơ qua về lịch sử phát triển của cây hồng từ thời cổ đại tới nay.
Hồng thường được chia ra làm 3 nhóm
1 Hồng dại
Nhóm đầu tiên là hồng dại, tồn tại hoang dã trong thiên nhiên. Đây là những giống cây dễ trồng, khỏe mạnh, rậm rạp và không bị sâu bệnh, thích hợp cho những khu vườn mang phong cách phóng khoáng.
2 Hồng cổ
Tiếp theo là nhóm hồng cổ, thuộc nhóm hồng tồn tại trước khi hồng hiện đại ra đời (khoảng những năm 1860)
Một số loại đã có mặt từ thời cổ đại trong những khu vườn ở Hy Lạp, Rome, Ba Tư và Trung Quốc, trong khi nhiều loại khác xuất hiện từ cuối thế kỷ 18 và thế kỷ 19. Điểm chung của nhóm hồng này là chúng mọc thành những bụi lớn, duyên dáng và thường nở rộ một lần vào mùa hè. Bông hoa có nhiều phom dáng khác nhau, màu sắc có các sắc độ từ trắng tới hồng và đổ thẫm, đồng thời có hương thơm nồng đậm. Trong số các phân nhánh hồng của nhóm này, có một số loại nổi bật như sau
Gallica: nhóm hồng Gallica có nguồn gốc từ Rosa gallica, một giống hồng dại bản địa của nam và trung châu Âu, tiểu Á và Trung Đông. Đây là một trong những giống hồng tổ của hồng hiện đại và lập ra nền móng của việc lai giống hồng. Giống hồng cổ nhất
Apothecary's Rose,
R. gallica var.
officinalis, chính là hoa hồng đỏ đại diện cho nhà Lancaster trong cuộc chiến hoa hồng trước kia. Ban đầu nhóm hồng này được trồng chủ yếu để làm thuốc dưới hình thức sử dụng siro và mứt từ cánh hoa hồng, sau đó hình thành nên ngành công nghiệp sử dụng cánh hoa hồng.
Apothecary Apothecary
Giống hồng này thường mọc thành những bụi hoa rậm, lá hình oval, dựng đứng, xanh đậm, hoa thơm nồng mọc đơn hoặc từng chùm 3 bông trên những cành mảnh, không quá gai.
Màu sắc rực rỡ, sáng sủa, từ tím đậm tới hồng, đặc biệt là loại hồng sọc Rosa Mundi.
'
Mundi Mundi
Gallica là lựa chọn sáng suốt cho những khu vườn có đất xấu và không đòi hỏi quá nhiều công chăm sóc.
Gallica là một trong những giống hồng lai tạo ra hồng Damask.
Damask: Hồng Damask được chia thành 2 nhóm: hoa mùa hè (nở sớm) và hoa mùa thu (hoa nở lần 2 vào mùa thu).
Giống hồng Damask mùa hè được cho là kết quả lai tạo giữa hồng Gallica và
phoenicea từ Syria rất khó trồng ở Anh. Từ thời cổ đại hồng Damask đã được tán dương là nguồn nguyên liệu chính sản xuất nước hoa hồng, và sau đó là tinh dầu hoa hồng. Ngày nay giống hồng'Trighintipetala' (Kazanlik Rose) được trồng rộng rãi ở Bulgaria để phục vụ cho ngành công nghiệp sản xuất nước hoa từ hoa hồng.
Kazanlik
Giống hồng Damask hoa mùa thu được coi là một nhánh dị biệt của hồng Damask mùa hè, hoặc là kết quả lai tạo giữa hồng Gallica và hồng Moschata từ Himalaya. Đây là một giống hồng dùng để lai tạo rất quan trọng trong thế kỷ 19 do đặc tính bền hoa rất lâu.
Hồng Damask được coi là thủy tổ của nhóm hồng Alba.
Alba roses
Hồng Alba là một giống hồng lai từ thời cổ đại trong các khu vườn ở Châu Âu, và từng được coi là một loại hồng dại cánh kép. Tuy nhiên, hiện nay người ta cho rằng nó là kết quả lai tạo giữa giống hồng Damask và một giống hồng dại
corymbifera từ Trung Đông hoặc hồng tầm xuân
canina từ châu Âu.
Hồng Alba giữ được sự duyên dáng tinh tế của giống hồng bố mẹ: cứng cáp, không bị sâu bệnh, dễ trồng thậm chí cả trong bóng râm. Những bông hoa thơm, cánh mỏng thường có màu trắng, hồng phớt hoặc hồng nhạt. Cao tới 5ft, mọc thẳng, rất nhiều lá với chồi màu xám, giống hồng này đặc biệt thích hợp khi trồng chung với clematis.
Người ta tin rằng hồng Alba lai với hồng Damask mùa thu tạo ra hồng Centifolia. Giống hồng này tạo ra nhiều giống dị biệt khác, trong đó quan trọng nhất là giống Muscosa (Common Moss)
Mme Legras de St. Germain
Moss roses
Hồng Moss có đặc điểm là có những những tuyến trông giống như rêu mọc trên chồi và đài hoa. Giống này có nguồn gốc từ 2 giống ban đầu là 'Muscosa', một giống dị biệt của
centifolia và 'Quatre Saisons Blanc Mousseux', một giống dị biệt của hồng Damask hoa mùa thu. Vào thế kỷ 19 hai loài này được lai tạo với nhau và rất nhiều giống hồng lai được tạo ra. Giống hồng này rất thơm và phổ biến trong thời Victoria. Tuy nhiên chỉ còn một số loại còn tồn tại tới ngày nay, trong đó có 'William Lobb', còn được gọi là hồng rêu nhung cổ. Bụi cây lớn, hoa tím đậm rất thơm khi nhạt màu chuyển sang màu oải hương và màu ghi xám xanh.
William Lobb
Hồng Trung Quốc
Trong vòng nhiều thế kỷ, Châu Âu chỉ có hồng màu trắng, hồng hoặc đỏ nở 1 lần trong năm trừ hồng Damask mùa thu. Nhưng kể từ cuối thế kỷ 18, bông hồng đầu tiên bắt nguồn từ Trung Quốc đã đem tới những hứa hẹn mới về màu sắc(đỏ tuyền và vàng), lá bóng mướt và trên hết là đặc tính đột biến cho phép hồng ra hoa nhiều lần. Nhóm này được phát triển từ 4 giống hồng có nguồn gốc từ
R.
chinensis, được đem vào châu Âu từ Trung quốc từ cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19.
R.
odorata (
R.
chinensis x
R.
gigantea) kết hợi cùng một giống hồng TQ khác tạo thành một nhóm được gọi là hồng Trà do mùi thơm của chúng giống mùi trà mới đóng gói.
Những giống hồng này được sử dụng để lai tạo ra những giống hồng cổ ra hoa hai lần trước tiên là giống Portlands, sau đó là giống Bourbons và Noisettes và cuối cùng là giống Perpetuals lai, mở đường cho những giống hồng hiện đại sau này.
Portland
Từ cuối thế kỷ 18, một giống hồng gọi là “Portlandica” xuất hiện, là kết quả của sự lai tạo ngẫu nhiên có thể là giữa
R.
gallica 'Officinalis'và hồng Damask mùa thu, đặt tên theo nữ công tước Portland, là một người rất yêu hồng. Cây Portlandica khi lai với các giống hồng TQ tạo ra nhóm hồng Portland, cây đầu tiên có tên là Rose du Roi.
Rose du Roi
Bourbon
Nhóm này bắt nguồn từ các cây con của một giống hồng lai ngẫu nhiên được tìm thấy trên đảo Bourbon vào năm 1817. Cây bố mẹ có thể là hồng Damask mùa thu và hồng TQ “Old Blush” Hồng Bourbon rất phổ biến, khi lai với hồng giống
R. x
odorata sẽ tạo ra hồng Trà màu hồng.
Souvenie de la Malmaison
Noisette
Nhóm hồng Noisette bắt nguồn từ việc John Champneys đến từ Charleston, S. Carolina lai giữa 2 giống
Rosa moschata và 'Old Blush China ' vào khoảng năm 1802. Những cây con hình thành từ việc lai tạo này được một người làm việc tại vườn ươm ở Charleston tên gọi Phillipe Noisette ươm trồng và gửi tới Pháp để trồng tại đó. Một trong số này ra hoa hai lần trong năm tên là Blush Noisette, khi lai với hồng TQ màu vàng “Parks” sẽ tạo ra hồng Trà màu vàng và cũng tạo ra giống hồng Trà Noisette.
Blush Noisette
Giống lai Perpetual
Hybrid Perpetuals là sự trộn lẫn giữa hồng Bourbon, Portland và các nhóm khác để tạo ra những cây hồng bụi mạnh khỏe có bông to, cánh kép. Những cây này mọc rất khỏe, và vào cuối hè sẽ mọc ra những chồi mới dài, mọc thành những cành được vít chặt xuống đất và nở hoa dọc chiều dài của cành vào mùa sau. Kết quả của việc vít cành này khiến cho chúng trở nên phổ biến vào cuối thế kỷ 19.
Hybrid Perpetuals lai với hồng Trà sẽ tạo ra nhóm hồng Trà lai ghép (Hybrid Tea, viết tắt là H.T)
uốn cành kiểu Sissinghurt
Reines des Violettes
3 HỒNG HIỆN ĐẠI
Những cây hồng hiện đại là những giống được liên tục lai tạo từ đầu thế ký 20 và nở hoa lần hai vào mùa hè với nhiều cung bậc màu sắc khác nhau, mặc dù hương thơm của chúng đã bị hy sinh trong quá trình lai tạo ra những giống có hoa to và màu sắc tươi tắn hơn.
Hybrid teas
Hồng Trà lai ghép (HT) là giống mà mọi người thường cho là hồng điển hình: bông cánh chặt chẽ, có một tâm, nhiều cánh, nở bông đơn trên 1 cành. Một bông hoa có thể có đường kính tới hơn 12cm và có gần như tất cả các màu, trừ màu xanh.
Những cái nụ dài cánh cuộn của hồng HT khiến chúng trở thành những bông hoa cắt cành phổ biến nhất trên thế giới, nhưng trông chúng lại khá kỳ quặc trong vườn với những bụi cây khẳng khiu vô duyên.
Hồng HT khi lai thành hồng leo cũng tương đối phổ biến trong khi một số loài mới như Chandos Beauty hoặc Velvet Fragrance có hương thơm và khả năng chống sâu bệnh mà các loại hồng HT cũ không có.
Chandos Beauty
Giống hồng HT đầu tiên “La France” được tạo ra năm 1867 ở Pháp, có thể từ cây hồng Trà “Mme Bravy” và cây Hybrid Perpetual 'Mme Victor Verdier'. Một người Anh tên gọi Henry Bennet sau đó đã phát triển và đem chúng tới Mỹ
La France
Những giống HT ban đầu gần như không thể sinh sản và phải được lai tạo lại để tạo ra những giống thuần chủng như Ophelia và 'Frau Karl Druschki'.
Ophelia
Những giống HT thuần sẽ được lai với nhóm hồng Pernetiana để tạo ra một loại hồng trồng thảm bông to, tương đối khỏe cũng mang tên HT. Một ví dụ cụ thể là cây “Peace” được nhân giống ở Pháp năm 1935 và mang tới Mỹ năm 1940.
peace
Pernetiana và Dwarf Polyantha roses
Pernetiana
Nhóm này được lai tạo bởi một người làm vườn người Pháp tên là Joseph Pernet-Ducher. Ông đã lai giữa giống
Rosa foetida 'Persiana'với cây HT 'Antoine Ducher' và thế hệ lai thứ hai đã tạo ra giống Pernetiana thứ hai tên gọi 'Soleil d'Or' năm 1900. Từ giống 'Persiana' và 'Bicolor' đã lai tạo ra tất cả những giống hồng có màu vàng rực, cam và màu lửa ngày nay.
Soleil d'Or
Ngày nay nhóm này đã được nhập vào với nhóm hồng HT.
Hồng lùn Polyantha
Giống hồng lùn Polyanthas đầu tiên còn được gọi là Poly-poms được trồng ở Pháp từ những năm 1870 lai từ giống
R. multiflora từ Nhật Bản và một giống hồng TQ. Như tên gọi, giống hồng này cây thấp, hoa chum, nhiều màu sắc và rất khỏe, nhưng không mùi, hoa bông nhỏ và dễ bị bệnh nấm mốc. Sau khi được lai với giống hồng TQ
R. chinensis 'Minima' sẽ tạo ra giống hồng mini, lai với các nhóm khác như hồng Trà tạo ra giống lai Polyantha lùn như 'Cecile Bruner' và Perle d'Or'
Cecile Brunner
Hồng lùn Polyanthas lai với hồng HT tạo ra giống lai Polyanthas.
Hybrid Musk
Hybrid Musks đầu tiên do Đức cha Josephy Pemberton xứ Essex lai tạo đầu những năm 1900. Ông lai giữa cây “Trier” hậu duệ của
Rosa multiflora và một giống Tea Noisetter với một giống HT để tạo ra giống Pemberton Musks như Cornelia và Felicia.
Cornelia
Sau khi ông chết, công việc của ông được tiếp tục phát triển nhờ J.A Bentall, trong khi đó tại Đức Wilhelm Kordes phát triển một giống khác bằng cách lai giữa Trier với giống Polyanthas lùn tạo ra Kordes Musks như Wilhelm và giống dị biệt là Will Scarlet.
Hybrid Polyantha
Những năm 1920, một người lai tạo hồng tên là Sven Poulsen lai Polyanthas với giống HT tạo ra những giống hồng lai Hybrid Polyanthas hoặc Poulsen đầu tiên. Những cây lai ban đầu rất khỏe và bông to, nhưng lại không mùi và khả năng sinh sản hạn chế. Sau đó, bằng cách lai tiếp với những giống có khả năng sinh sản cao như Dusky Maiden và Frensham, những hạn chế này đã được cải thiện.
Nhóm hồng được gọi là Floribundas ngày nay một phần bắt nguồn từ các giống Hybrid Musks và còn lại là từ Hybrid Polyanthas
Floribundas
Những loại hồng này tạo ra những thảm hoa đầy màu sắc vào mùa hè. Các bông hoa nở thành từng chùm nhỏ và nở vài bông một lúc, kéo dài hàng tuần.
Chỉ có một số ít có mùi thơm nhẹ. Một số loài phổ biến bao gồm Iceberg, Golden Wedding và Margaret Merrill hoặc John Innes
Iceberg
The English roses
Vào những năm 1940, nhà lai giống hồng David Austin bắt đầu tìm cách tạo ra một giống hồng kết hợp giữa phom đẹp và mùi thơm của các giống hồng cũ với những sắc độ phong phú và khả năng ra hoa nhiều lần của các giống hồng mới. Những bông hồng Anh được cải thiện qua nhiều thập kỷ giờ đây còn có khả năng chống sâu bệnh và nhiều trong số đó phát triển tốt ở nơi có nhiệt độ cao và khô hạn.
Có 4 nhóm hồng Anh, tất cả đều là những cây bụi có dáng đẹp, dễ dàng kết hợp với các loại cây khác.
Hồng cổ Anh lai là những loại mang mùi thơm và sự duyên dáng của các giống bố mẹ gallica và Damask đồng thời ra hoa liên tục.
Nhóm hồng Leander có những sắc độ hiện đại như màu vàng, màu hổ phách và màu lửa, mọc thành những bụi lớn, lá óng mượt.
Loại nhỏ hơn và mảnh mai hơn là giống hồng Anh lai Musk với những bông hoa mỏng như lụa, màu pastel thích hợp trồng ở những nơi mang tinh trang trọng.
Cuối cùng là loại lai với hồng Alba, có tất cả những đặc tính như sự nhẹ nhàng và duyên dáng của giống hồng dại. Nhiều loại hồng Anh như “Teasing Georgia” màu vàng và Shropshire Lad (màu đào và không gai) có bông kép và leo thấp thích hợp với những khu vườn nhỏ ngày nay.
Hồng leo, hồng leo dại và hồng phủ đất
Hồng leo và hồng leo dại là những cây hồng mọc khỏe với cành dài cần phải được uốn và buộc. Theo định nghĩa chung, hồng leo dại là những giống có cành mảnh, hoa chùm nhỏ ra hoa một lần trong năm. Sau khi ra hoa, chúng mọc thêm những cành dài mới sẽ ra hoa trong mùa sau. Những cành cũ sẽ bớt sum suê và chết dần. Hồng leo có hoa to hơn và nhiều lá hơn và nở 1 lần hoặc nhiều lần trong năm. Loại này sẽ tạo ra một bộ khung cành cố định với những chồi ngang tạo hoa trên đó. Nhiều loại hồng leo bắt nguồn từ các giống dị biệt của HT, Floribundas và các giống tương tự.
Rosa wichuriana là một giống hồng leo từ Nhật Bản. Đặc tính tuyệt vời là bộ lá bóng mượt chống được dịch bệnh và thời gian ra hoa muộn khiến những nhà lai giống hồng rất ưa thích và sử dụng nó để tạo ra nhiều giống hồng leo dại hiện đại, trong đó có Paul’s Scarlet có thể leo cao tới 4.5m
