Phương pháp cắt tỉa hoa hồng

( từ Link)

Dưới đây là một bài viết của Heirloom hướng dẫn cách cắt tỉa hoa hồng. Tuy nhiên, các bạn lưu ý, đây là hướng dẫn dành cho các cây hồng ôn đới có thời gian ngủ đông :) vì vậy, bài viết có tính tham khảo thôi nhé.

Phương pháp cắt tỉa hồng
Chúng ta cắt tỉa hồng không chỉ để cho đẹp; cắt tỉa đúng cách sẽ tăng cường sức khỏe cho cây hồng, ngăn chặn bệnh dịch và giúp cây ra hoa nhiều hơn. Có nhiều cách thức cắt tỉa hồng khác nhau cho nhiều thời điểm khác nhau trong năm, nhưng nhìn chung chỉ có một mục đích: giữ cho bụi cây sạch sẽ và thoáng, giúp cho lưu thông không khí tới giữa cây tốt hơn. Không khí lưu thông sẽ làm cho lá khô, giúp ngăn ngừa các bệnh về lá. Các bệnh nấm như đốm đen hay phấn trắng thường xảy ra ở các cây có cành mọc chằng chịt ở giữa. Cắt tỉa cũng giúp cho cây hồng của bạn có hình dáng tỉ lệ thích hợp với phần còn lại của khu vườn.

Hướng dẫn chung:
Bất kể là bạn đang tỉa bỏ hoa cũ trong mùa hè hoặc cắt tỉa hàng năm vào mùa xuân,  cần phải cân nhắc đến sự tăng trưởng của cây hồng. Nói cách khác, cách bạn cắt tỉa chỉ có một. Luôn luôn cắt ở phía trên mắt chồi. “Mắt chồi” là khu vực ở phía trên cành nơi phân nhánh, cây hồng luôn có một mắt ngủ ở nơi lá gắn với cành. Vào mùa hè, rất dễ để xác định được vị trí cắt cành, chỉ cần cắt ngay phía trên một cặp lá trưởng thành. Bạn sẽ gặp một chút khó khăn khi tìm mắt chồi trên các cành đang ngủ đông hoặc các cành già, chúng sẽ nằm ngay trên vết lá rụng hình bán nguyệt trên cành.



ví dụ về mắt chồi ẩn và sẹo lá

ví dụ về mắt chồi lồi và sẹo lá

Một điều rất thú vị ở hồng là khả năng sẵn sàng ra chồi ở cành gỗ già. Không phải cây nào cũng có khả năng này. Ví dụ như cây cối (juniper, họ lá kim) rất khó ra lá ở cành già, chỉ cần cắt quá tay một chút bạn sẽ làm cho cây chết. Ngược lại, cây hồng lại có khả năng tuyệt vời là mọc chồi mới từ những cành già, thậm chí cho dù chúng có to cỡ thân cây. Đây là một tin tốt lành cho những người mới tập tỉa cành, gần như không thể làm chết một cây hồng bằng cách cắt tỉa quá nhiều. Điều này cũng có nghĩa là bạn có thể trẻ hóa một cây hồng bằng cách cắt gần sát gốc.

có thể nhìn thấy mắt chồi trên thân già dù hơi khó nhận biết hơn

chồi vẫn có thể nảy mầm dù vết cắt rất sát


Giờ khi bạn đã nhận biết mắt chồi nằm ở đâu trên thân cây, việc cắt cây cũng rất đơn giản. Cắt một đường xiên ngay phía trên mắt chồi hướng ra ngoài. Cắt xiên giúp cho nước không đọng ở vết cắt, giúp cho nước không đọng ở cành và về mặt thẩm mỹ trông sẽ đẹp hơn. Sau khi cắt, cây hồng sẽ tập trung tăng trưởng vào mắt chồi gần nhất, và sẽ nứt ra chồi mới ở trên cùng. Bạn nên chọn mắt chồi hướng ra ngoài để đảm bảo cành mới không hướng vào bên trong cây (liên quan tới việc tăng cường lưu thông không khí như đã nếu ở trên) Gần như không cần phải bôi gì vào vết cắt. Bạn có thể bôi hồ dán lên vết cắt nếu như ở khu bạn ở có dịch sâu borer ở thân cây hồng.


cắt xéo 0.6cm phía trên mắt chồi hướng ra ngoài



Cắt tỉa để đảm bảo sức khỏe của cây

Kỹ thuật cắt tỉa hồng cơ bản bao gồm 3 nội dung: loại bỏ những cành chết, bị tổn thương hoặc bị bệnh. Chết cành là một bệnh thường gặp ở hồng và hay xảy ra khi người ta cắt hồng ở giữa cành, đối diện với mắt chồi. Vì cây hồng sẽ tập trung tăng trưởng vào phần mắt trên cùng, phần còn lại của cành giữa vết cắt và mắt chồi kế tiếp sẽ chết. Đôi khi mắt chồi gần không nảy mầm được, cành chết sẽ ảnh hưởng sâu xuống đến mắt chồi khỏe mạnh kế tiếp. Cành gỗ chết thường màu nâu nhưng có thể màu đen do nhiệt độ mùa đông quá lạnh hoặc do sương giá.

cây chết cành và vết lan xuống thân dưới

cây bị thương tổn do sương giá mùa đông

Một phần của cơ chế tự vệ tự nhiên của cây hồng sẽ cố gắng ngăn chặn việc cây chết dần và hình thành một điểm dễ nhận ra giữa phần sống và phần chết của cây. Tuy nhiên, tùy thuộc vào nguyên nhân gây tổn thương, sẽ có thể có một phần ở đoạn cây chết vượt qua và chạy xuống dưới. Do đó, bất kể vào thời điểm nào trong năm, bạn cũng nên cắt ngay phần cây chết gỗ này. Quan sát màu của cành để quyết định bạn đã cắt đủ chưa; phần cây chết luôn ăn thêm xuống giữa thân cành. Những cành khỏe sẽ có màu trắng tinh hoặc xanh nhạt ở vết cắt. Xuất hiện màu khác là dấu hiệu chết cành, và cần phải cắt thêm phần đó đi.

cắt sâu xuống dưới vệt phân cách phần cây chết

phần đổi màu cho thấy vệt cây chết vẫn ăn sâu. Cắt sâu thêm xuống thân cành. Vết cắt mới màu trắng chứng tỏ thân cây khỏe mạnh

Những cành bị tổn thương hoặc bị bệnh cũng dễ nhận biết và thường xuất hiện cùng với cả vùng tổn thương khiến cho dịch bệnh có thể tấn công cây. Ở cây hồng, các vùng tổn thương thường là ở các cành mọc chéo nhau, khi cành chuyển động do gió, gai sẽ cào vào các cành bên cạnh. Tổn thương do gió còn xuất hiện trong thời kỳ tăng trưởng chính, khi đó các cành có hoa trĩu nặng sẽ gãy ngang thân trong mùa mưa bão. Các cành bị bệnh thường do một số loại bệnh thối mục cành, hoặc thương tổn từ các bệnh từ nấm như đốm đen hay phấn trắng, và phải được cắt bỏ hoàn toàn để tránh bệnh phát tán.

Những chỗ xây xước tạo điều kiện cho các loại sâu bọ và bệnh dịch tấn công cây.ví dụ như bệnh đốm đen và phấn trắng

các cây gãy ngang thân do gió khi quá nặng vì hoa (thường gặp ở các cây có cành dài)

cắt bỏ các phần cây bị bệnh


Xin nhắc lại lần nữa, mục đích chung nhất của việc cắt tỉa hồng là giúp cho phần giữa cây được thông thoáng để đảm bảo không khí lưu thông tốt và loại bỏ các phần gỗ già. Giữ sao cho cây hồng luôn tươi mới và sạch sẽ sẽ giúp cho cây của bạn khỏe mạnh và ra nhiều hoa.

Cây mọc quá dày ở phần giữa cây

Phần giữa cây thông thoáng giúp lưu thông không khí

Cắt tỉa hồng theo mùa
Có nhiều ý kiến khác nhau về thời điểm cần cắt tỉa hồng. Một số người thích tỉa cây vào mùa thu, một số thì thích mùa xuân. Heirloom cho rằng cả 2 cách đều đúng (loại trừ các loại hồng ra hoa 1 lần, chỉ cần tỉa 1 lần sau khi ra hoa, xem thêm trong phần “Các trường hợp đặc biệt”) Thêm vào đó, tỉa hồng vào mùa hè cũng giúp cho cây đẹp hơn. Hãy cùng xem xét kỹ hơn mục đích tỉa hồng mỗi mùa…
Mùa thu
Trong mùa thu: Tỉa cây để loại trừ thân gãy, bị va quệt hoặc bị xước do gió. Quan sát cây hồng của bạn vào ngày có gió để xác định các khu vực có thể gặp vấn đề. Nói chung, bạn nên cắt hết các cành có đường kính nhỏ hơn cây bút chì ở các cây ghép hybrid teas, cây hồng bụi và cây leo. Những cành nhỏ này có xu hướng va quật khi có gió và sẽ làm xước các cành khác. Vào thời điểm này bạn cũng nên loại bỏ những cành mọc chéo cũng vì lí do này.
cắt bỏ các cành mọc chéo

cắt bỏ các cành nhỏ hơn thân cây bút chì

Cắt tỉa những cành dài sẽ loại trừ khả năng rễ cây bị động do gió mạnh hoặc chu kỳ đóng băng/tan băng. Gió cũng làm giảm độ ẩm của cây, do đó giảm bớt kích thước cây cũng rất có ích. Cắt ngắn các cành tới cao ngang ngực để bảo vệ cây vào mùa đông. Cắt tất cả những cành lớn đến phần có thể buộc chắc vào khung đỡ.

sau khi tỉa vào mùa đông, cây hồng leo được cố định vào giàn

Khi tính toán thời gian, cố gắng tỉa cành khi vào mùa sinh trưởng, khi đó việc cắt tỉa sẽ không làm các chồi mới nảy mầm bị ảnh hưởng bởi đợt sương giá sớm. Cẩn thận đừng để tỉa quá nhiều, nói chung chỉ nên giảm 1/3 độ cao của cây và tỉa gọn phần giữa cây để thoáng gió.

Trước khi tỉa cây vào mùa thu, mục đích tỉa cây: tăng khả năng lưu thông không khí, tỉa hoa cũ cho cây ra hoa 2 lần trong năm, giữ dáng cây, loại bỏ cành già, cành mọc chéo, cành yếu, chết, bị thương tổn hoặc bị bệnh

tỉa mỏng và cắt bỏ cành mọc chéo để giảm tác hại của gió. Cắt bớt 1/3 cây tránh động rễ. làm sạch phần gốc để tránh dịch bệnh

Mùa xuân
Trong mùa xuân: hồi sức cho cây hồng của bạn bằng cách cắt tỉa mạnh hàng năm. Cắt tỉa vào thời điểm này để tạo dáng cây, loại bỏ cành gỗ chết và các cành già. Đây là cơ hội quan trọng để bạn chỉnh sửa những vấn đề liên quan đến hình dáng hoặc giảm chiều cao của những cây đang mọc quá cỡ. Thường các cây hồng sẽ ra hoa ở các cành mới mọc, và các cành già sẽ cho ít hoa hơn. Bạn hãy sử dụng “Quy luật ngón cái” để quyết định – những cành mới mọc có đường kính bằng ngón tay cái sẽ là những cành khỏe nhất. Nếu cành có đường kính trên 2.5cm thì cần cắt bỏ.
Đối với hầu hết các cây hồng, để lại từ 6-8 cành khỏe mạnh là lý tưởng để có một cây hồng đầy đặn dáng đẹp mà không quá to. Đặc tính của các cây hoa chùm hoặc các cây hồng lai là có nhiều cành hơn, vì vậy bạn có thể giữ lại nhiều cành hơn đối với những loại này. Việc cắt tỉa cây mùa xuân đối với hầu hết các loại hồng nên giảm chiều cao của cây còn khoảng 45-60cm. Nếu bạn tỉa ngắn hơn thì sẽ có ít hoa hơn, nhưng những bông này sẽ to hơn. Cành dài hơn sẽ cho hoa nhỏ hơn nhưng nhiều hơn. Loại bỏ tất cả các cành chết, bị thương tổn và bị bệnh, các cành mọc chéo và nhỏ để cây thoáng và có chỗ cho chồi mới mọc.
Tỉa cành mùa xuân phải phụ thuộc vào thời tiết. Thường ở California, người ta tỉa cây vào tháng 1. Chỉ nên tỉa cành trước khi chồi mới mọc. Bạn sẽ không muốn tỉa cành khi có khả năng xuất hiện sương giá, hiện tượng này sẽ làm hỏng các chồi mới. Nếu các chồi mới bị hỏng vì quá lạnh, bạn nên tỉa lại cho ngắn hơn nhưng ko nên làm thường xuyên.
cắt bỏ cành chết, bệnh. Để lại 6-8 cành khỏe cho mùa mới. Cắt cây để lại khoảng 45-60cm.

cắt bỏ các cành mọc bên trong và mọc chéo để tăng lưu thông không khí

Mùa hè
Trong mùa hè: Cắt bỏ hoa cũ sẽ ngăn cây tạo quả và do đó sẽ tiếp tục ra hoa cũng giúp cho cây đẹp hơn. Cắt xuống dưới tới cặp lá trưởng thành có mắt chồi hướng ra ngoài. Các cành lá trưởng thành thường có 5-7 lá, còn các lá không trưởng thành chỉ có 3 lá. Nếu bạn chỉ cắt tới 3 lá sẽ không có chồi mới hoặc hoa mới.
Đối với những cây bông chùm hoặc cây hybrid musk ra hoa chùm, thì lại có cách tỉa riêng: sau khi mỗi bông tàn thì cắt bông đó, và khi cả chùm đã ra hoa thì cắt cả chùm xuống tới cặp lá trưởng thành. Bạn hãy luôn nhớ rằng việc tỉa hoa tàn là để ngăn cây không tạo quả, chính vì thế bạn sẽ không muốn tỉa các cây ra hoa 1 lần trong năm trước khi chúng ra quả. Một số cây ra hoa 2 lần trong năm như các loại Rogusa sẽ ra hoa và quả cùng một thời điểm. Có thể bạn sẽ thích cảnh này và không muốn tỉa cây lúc đó. Bạn có thể tỉa hoa các cây ra hoa 2 lần cho tới tháng 8, sau đó dừng lại và để cây ra quả sau đợt hoa cuối cùng.
Việc tỉa cành mùa hè bao gồm cả việc tỉa cành để bảo dưỡng cây (để giữ dáng cho cây bụi to, hoặc giữ cho cây không chĩa ra đường đi…), tỉa lại dáng cả cây để giúp cho cây trông cân bằng và loại bỏ các mối nối yếu giữa các cành. Bạn cũng sẽ bỏ đi cả các nụ bị lụi do mưa mà không nở được. Luôn nhớ rằng phải cắt bằng lưỡi kéo sắc và thường xuyên khử khuẩn cho kéo cắt cây giữa các lần cắt nếu như bạn dùng kéo đó để cắt cành bị bệnh
  
Ghi nhớ rằng các giống có hoa bông to tường cần có cành cứng hơn để có thể mang được trọng lượng của bông hoa. Nếu bạn không cắt cành đủ dài, chồi mới sẽ quá yếu để đỡ bông hoa, vì thế cành sẽ cong xuống và hoa chúc mặt xuống đất. Thay cho việc chỉ cắt tới cặp lá trưởng thành gần nhất, bạn có thể cắt sâu xuống để thúc cho chồi mới nảy mầm. Tuy nhiên đừng cắt cả cành, nên để lại ít nhất 2 cặp lá trưởng thành.

cắt bỏ mắt nối giữa các cành




Những trường hợp đặc biệt

Những loại hồng nở hoa 1 lần trong năm: Những loại hồng trồng vườn cổ thường chỉ ra hoa một lần trên cành gỗ già. Đây là những chồi xuất hiện từ năm trước và sẽ ra hoa năm sau. Đối với những cây loại này chỉ nên cắt tỉa 1 lần ngay sau khi cây kết thúc mùa hoa (thường vào giữa tháng 7) Nếu bạn tỉa cành vào mùa xuân, bạn sẽ mất tất cả những bông hoa của năm đó. Cứ cách 1 năm, bạn có thể tỉa tối đa 40cm mà không làm hại cây. Việc này giúp cho bụi cây to vẫn luôn giữ dáng và nằm trong tầm kiểm soát. Nếu bạn không quan tâm tới kích cỡ cây thì chỉ cần tỉa các cành đã chết, bị thương tổn hoặc bị bệnh hoặc những cành mà bạn không mong muốn.

Hồng hàng rào: Nếu bạn muốn trồng hồng thành hàng rào, bạn sẽ phải tỉa hồng theo một cách khác với các cây bụi đơn lẻ. Để tỉa rào, các bụi cây của bạn phải được trồng gần nhau hơn bình thường và phải được chăm sóc như 1 thể thống nhất. Tỉa hết những chồi mọc vượt lên.

Hồng trồng chậu: sẽ được tỉa như hồng trồng đất. Thường thì các chậu sẽ được đặt ở hiên nhà hoặc gần đường đi. Vì vậy nên cắt tỉa thường xuyên để cành không vươn ra ngoài và quệt vào người.

Hồng có đặc tính xâm thực: những cây này sẽ ra chồi mới từ gốc và vươn ra ngoài bao phủ một khu vực rộng lớn. Một số loại hồng Gallica và một số loại Centifolias sẽ có đặc tính này. Thay cho việc tỉa cây tới tận sát mặt đất, chỉ sử dụng cuốc để đào phần chồi mới lên. Bạn có thể đem tặng những cây mới này hoặc trồng chúng ở khu vực khác trong vườn. Đây chính là cách mà nhiều giống hồng đã được mang từ vùng này tới vùng khác khi người ta còn di chuyển bằng xe ngựa. “Harison’s Yellow” là một ví dụ

Hồng che phủ đất: các giống này có xu hướng mọc lan theo chiều rộng chứ ko mọc cao lên. Nếu cây hồng của bạn mọc quá phần đất cho phép, hãy cưỡng lại ý muốn chặt các cành thấp. Không nên tỉa những cây hồng này theo dáng lọ vì sẽ chỉ làm các cây này mọc thẳng lên chứ không mọc sang bên. Nói chung, tỉa hồng theo phong cách topiary là một ý tồi, vì làm vậy sẽ khó có thể khôi phục lại dáng của cây hồng. Nếu cành hồng quá dài, cắt nó ngay ở phần giữa cây.

Các giống hồng lai giữa hồng cổ và hồng hiện đại (Hybrid musk – Shrub roses): chỉ tỉa một ít cành để loại bỏ các chùm hoa tàn và giữ bụi tròn cao khoảng 0.9-1,2m (hoặc cao hơn nếu vườn của bạn có đủ chỗ) Các giống này có thể bị cắt ngắn hơn nếu bạn bị hạn chế về mặt không gian.

Hồng mini: Nên cắt ngắn còn 1/3 vào mùa xuân. Những giống hồng này rất khỏe nên có thể cắt tỉa vào bất kỳ thời điểm nào trong năm để tạo dáng.